 |
| Konuşursam beni sadece İngilizce bilenler anlayacak ama sessiz bir filmi herkes anlayabilir ve dünya Amerika'dan ibaret değil... |
Sessiz filmlerde canlandırdığı acınacak halde, ama aynı zamanda komik küçük serseri "Şarlo/Charlot" karakteriyle dünya çapında ün kazanan Charlie Chaplin(asıl adı "Charles Spencer Chaplin") 16 Nisan 1889'da İngiltere'nin başkenti Londra'da dünyaya geldi; 25 Aralık 1977'de İsviçre'de öldü.
Müzikhol oyuncusu olan annesi Hannah ve babası, Charles Chaplin'den
daha küçük yaşta şarkı söyleyip dans etmesini öğrenmişti. İlk kez sekiz
yaşındayken, bir klog dansı gösterisi olan "Eight Lancashire Lads"
(Sekiz Lancashire'lı Delikanlı) ile sahneye çıktı. Babasının bundan kısa
bir süre sonra ölmesi, annesinin de sık sık akıl hastanesine girip
çıkması yüzünden Chaplin'in çocukluk yılları, yatılı okul ve
yetimhanelerde sıkıntıyla geçti. Bu dönemde bazen geçici sahne işleri
buldu, bazen de sokaklarda yaşamak zorunda kaldı.
On yedi
yaşındayken, üvey ağabeyi Sydney kendi çalıştığı ve çeşitli danslar,
oyunlar, komedi programları sunan Fred Karno vodvil topluluğunda ona iş
buldu. 1913'e değin Karno'yla çalışarak sayısız müzikhol skecinde
oynayan Chaplin, o yıl filmlerde rol almak üzere Keystone'un tek
makaralık slapstick filmleri yapımcısı Mack Sennett, Chaplin'i Karno
turnesi sırasında New York'tayken fark etmişti. Chaplin Aralık 1913'te
150 dolar haftalıkla sinema yaşamına adım attı ve bir daha da sahneye
dönmedi.
Chaplin,
melon şapka, dar bir frak ceketi, bol pantolon, büyük ayakkabılar,
bıyık ve bastondan oluşan ünlü görünümünü ikinci filmi olan Kid Auto
Races at Venic'te (1914,Venedik'te Ufaklıklar Oto Yarışları) yarattı.
Ama bu tipin özellikleri henüz tam anlamıyla oluşmamıştı. Bununla
birlikte, haftada iki film gibi büyük bir hızla çevrilmesine karşın,
Chaplin komedileri olağanüstü bir başarı sağlamıştı. Kısa bir süre sonra
Chaplin'in kendi filmlerini yönetmesine izin verildi, ücreti de gitgide
astronomik rakamlara ulaştı. 1915'te Essanay şirketinden haftada 1. 250
dolar, 1916'da Matual şirketinden haftada 10 bin dolar ve ayrıca
sözleşme için 150 bin dolar, 1917'de de First National şirketinden sekiz
film için 1 milyon dolar aldı. İki yıl sonra, dönemin önde gelen
yıldızları Mary Pickford, Douglas Fairbanks ve ünlü yönetmen D. W.
Griffith ile, her birinin kendi filmlerinin dağıtımını bağımsızca
yürütmesi koşuluyla, United Artists'i kurdu. First National ile olan
sözleşmesi The Pilgrim (1923;Şarlo Hacı) filmiyle sona erdikten sonra,
1966'da Universal için yaptığı A Countess from Hong Kong'a (Hong Kong'lu
Kontes) değin filmlerini yalnızca kendi şirketi adına çekti.
Chaplin'in
bu hızlı yükselişi bir ölçüde, filmlerinin pazarlamasında, konularından
çok filmde oynayanların önemli olduğu yıldız sisteminin gelişmesinden
kaynaklanıyordu. Aslında Pickford, Fairbanks ve başkalarıyla birlikte
Chaplin'in perdedeki kişiliğinin halk tarafından büyük bir coşkuyla
kabul görmesi de, bu sistemin yerleşmesinde oldukça etkili oldu. Chaplin
The Tramp'te (1915;Şarlo Serseri), yarattığı küçük serseri tipini
yalnızca eğlendirici değil, aynı zamanda sevimli de kılabilmek amacıyla,
sempatikliğinin de altını çizmeye başladı. Kendi filmlerinin hem
yıldızı, hem yönetmeni, hem de yazarı olduğu için, Şarlo karekterinin
içerdiği anlamları irdelemek için eşsiz bir konumdaydı. Bir eleştirmenin
"zenginlerin bakış açısından çizilmiş bir yoksul tipi" olarak
tanımladığı, Chaplin'in "küçük adam" dediği Şarlo, Easy Street
(1917;Şarlo Polis), Shoulder Arms (1918;Şarlo Asker), Yumurcak, Altına
Hücum, Şehir Işıkları, Asri Zamanlar ve ilk sesli filmi olan Şarlo
Diktatör gibi filmlerde gelişti. Chaplin'in kendi yaşamından çizgiler
taşıyan Limelight'ta (1952;Sahne Işıkları) kısa da olsa, yeniden
gözüktü.
Chaplin'in
çok hareketli bir özel yaşamı oldu. Dört evliliğinin üçü filmlerinin
başrol oyuncularıyla, 1918'de Lita Grey ve 1936'da Paulette Goddard'la
gerçekleştirdi. 1943'te oyun yazarı Eugene O'Neill'in kızı Oona
O'Neill'le evlendi. İlk iki boşanması ve 1944'te kendisine açılan
babalık davası sansasyon yarattı. Chaplin 1942'de, savaşta Almanlara
karşı ikinci bir cephe çağrısında bulunduğunda gene manşetlere çıktı.
Siyasal tavrına yöneltilen saldırıda, hiçbir zaman ABD vatandaşlığına
geçmemiş olmasının payı da vardır. Mavi Sakal öyküsünün iğneleyici bir
uyarlaması olan Monsieur Verdoux (1947), pek çok çevrenin yanı sıra
Amerikan ordusunu da oldukça sinirlendirdi. ABD hükümetinin vergi borcu
için sıkıştırması, ayrıca bazı politikacı ve köşe yazarlarının yıkıcı
etkinliklerle ilişkisi olduğunu ileri sürmeleri üzerine Chaplin 1952'de
ülkeyi terk etti. Geri dönüş hakkının ABD Adalet Bakanlığı'nca
soruşturulacağını öğrenince 1953'te Cenevre'de bu haktan vazgeçtiğini
açıkladı.
0 yorum:
Yorum Gönder